A A A

Zacznijmy więc wycieczkę po iwanowickim kościele. Aby do niego dotrzeć musimy pokonać niezbyt strome wzniesienie, a następnie szerokie schody, które zaprowadzą nas prosto przed fasadę kościoła. Otaczający budowlę mur wyznaczał kiedyś granicę przykościelnego cmentarza, w jego obrębie wznosi się masywna, niewysoka dzwonnica. Malowniczego widoku dopełniają stare, pochylające się nad kościołem lipy? I topole?.
Kościół w Iwanowicach jest stosunkowo dużą jednonawową budowlą drewnianą, o konstrukcji zrębowej. Jest orientowany, co znaczy, że prezbiterium jest umiejscowione od wschodu. Przy zamkniętym wielobocznie prezbiterium znajduje się – od południa murowana zakrystia (dawny skarbczyk), zaś od północy kaplica św. Anny Samotrzeć (dawna zakrystia). Świątynia posiada dwie kruchty, frontową, umieszczoną pomiędzy dwoma wieżami i drugą, dobudowaną później, południową. Duże wrażenie na odwiedzającym robi fasada, której dwie wysokie, nakryte kopulastymi hełmami i zwieńczone latarniami wieże, nadają budowli całkiem monumentalny charakter.  Najwyżej sięgającym elementem budowli jest, wyrastająca ze stromego dachu o jednej kalenicy, wieżyczka na sygnaturkę. Warto zaznaczyć, że przy wznoszeniu dachu świątyni, zastosowano ponownie niektóre elementy storczykowej więźby z poprzedniego, gotyckiego kościoła.
Nadproże głównego wejścia zamknięte jest łukiem wklęsło-wypukłym, tzw. „oślim grzbietem”, z inskrypcją OPUS HOC EXTRUCTUM A. D. 1745.
Ostrołukowy portal umieszczony wtórnie w wejściu do kaplicy św. Anny Samotrzeć (dawnej zakrystii) pochodzi z poprzedniego, XV-wiecznego kościoła. Drzwi ze starym zamkiem zdobią gotyckie okucia.
Wchodzimy do środka przez zachodnią, niewielkich rozmiarów kruchtę i stajemy w szerokiej prostokątnej nawie sklepionej stropem z fasetką, która otwiera się na nieco węższe prezbiterium o pozornym sklepieniu kolebkowym. Od razu uderza nas duża przestrzeń, której może nie spodziewaliśmy się po prowincjonalnym kościółku oraz bogactwo dekoracji i barw. Sączące się z witrażowych okien światło ślizga się po złoconych ołtarzach i wydobywa z półmroku kształty świętych posągów, tworząc szczególną atmosferę tego miejsca.
Na wyposażenie świątyni składają się dzieła rzeźby, malarstwa i rzemiosła artystycznego różnych epok. Nie wiadomo, czy  wszystkie sprzęty zostały wykonane specjalnie dla tej świątyni. Bardzo prawdopodobne, że ołtarze, a także pojedyncze figury i sprzęty kościelne trafiły do nas z pobliskiego Krakowa, a dokładniej z kościoła mariackiego. Stało się to zapewne dzięki znajomości księdza Bodurkiewicza z księdzem kanonikiem i archiprezbiterem kościoła mariackiego, Jackiem Łopackim. Dzięki temu kościół w Iwanowicach może się pochwalić kilkoma dziełami o wysokiej klasie artystycznej.

 

Ołtarz główny p.w. Świętej Trójcy
najprawdopodobniej około roku 1742 został zupełnie przekształcony i uzyskał formę jaką znamy dziś., W kronice parafialnej ksiądz Bodurkiewicz pisze, że „Ołtarz wielki [został] ze starego reformowany ale przydatkami nowemi adornowany [ozdobiony], y podwyższony na łokieć cały”. Owymi nowymi elementami, które przystosowano do starej nastawy były m. in. nowo namalowane obrazy na płótnie: „Adoracja świętej Trójcy” oraz „Zwiastowanie”, kolumny, pilastry oraz posągi świętych Wojciecha i Stanisława. Ołtarz posiada charakterystyczną dla tego okresu formę architektoniczną a na jego bogatą dekorację rzeźbiarską składają się posągi (oprócz wspomnianych wyżej również Melchizedeka i Aroona,), kolumny z motywem akantu, główki anielskie, urny, szyszki, kartusze oraz obfitość motywów małżowinowo-chrząstkowych.
Po odsunięciu obrazu z Adoracją Świętej Trójcy ukazuje się naszym oczom bodaj najcenniejsze dzieło sztuki w kościele w Iwanowicach – figura Chrystusa Ukrzyżowanego. Pierwotnie posąg ów znajdował się w retabulum innego, mniejszego  ołtarza, również pozyskanego z kościoła mariackiego, ustawionego za czasów Bodurkiewicza przy jednej z bocznych ścian. Nie wiadomo kiedy przeniesiono go do ołtarza głównego.
W zwieńczeniu ołtarza głównego znajduje się wizerunek pelikana wydziobującego sobie mięso z piersi aby nakarmić własne dzieci. To przedstawienie jest symbolem Jezusa i jego miłosierdzia.

 

Ołtarz p.w. Matki Boskiej Iwanowickiej

Od północy, na granicy nawy i prezbiterium stoi jeden z bocznych ołtarzy pochodzący z pierwszej połowy XVII wieku z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Ołtarz w kształcie edikuli ujętej kolumienkami zdobi ornament małżowinowo-chrząstkowy. Dekoracji dopełniają rzeźbione figury aniołów oraz świętego Floriana w zwieńczeniu ołtarza. 

Punktem centralnym retabulum jest obraz otaczany kultem wiernych,  a przedstawiający Matkę Boską, ujętą w półpostaci, z charakterystycznie splecionymi dłońmi, trzymającą na lewym ramieniu małego Jezusa. Ten typ obrazu maryjnego nosi nazwę Matka Boska Śnieżna lub Salus Populi Romani i wzoruje się na ikonie przechowywanej w Capella Borghesiana w bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie.

Obraz posiada również zakładaną okazjonalnie koszulkę czyli metalową ozdobną osłonę. Zwyczaj zakładania tego typu osłon wywodzi się z Bizancjum i ma związek z traktowaniem ikon na równi z relikwiami i chęcią oddawania im szczególnej czci oraz potrzebą ochrony.

 

Powyżej znajduje się obraz przedstawiający świętego Antoniego Pustelnika. Ujęty w półpostaci brodaty starzec w mnisim odzieniu został ukazany z nieodłącznymi atrybutami: z dwoma diabłami oraz świnią, pod której postacią Antoniego kusił szatan. 


Święty Antoni urodził się w Środkowym Egipcie w 251 roku. Wyrzekł się majątku i wszelkich dóbr doczesnych i udał się na pustynię aby tam oddać się modlitwie, pracy fizycznej i uczynkom pokutnym. Podczas przebywania na pustkowiu doznał wiele ataków ze strony szatana, który nękał go, jawiąc się mu w różnych postaciach. Święty Antoni jest patronem chorych, hodowców trzody chlewnej, rzeźników i ubogich.

Za wizerunkiem Matki Boskiej znajduje się jeszcze jeden obraz, odsłaniany sporadycznie, a przedstawiający święte Katarzynę i Dorotę. Stojące postaci kobiet o smukłych sylwetkach przedstawiono z ich atrybutami; Katarzynę z palmą męczeńską i narzędziami, którymi ja torturowano mieczem oraz kołem, świętą Dorotę z koszem owoców niesionym przez aniołka. Do tego malowidła odnosi się scena przedstawiona na predelli ołtarza ukazująca męczeństwo świętej Katarzyny.

Święta Dorota poniosła śmierć męczeńską za panowania cesarza Dioklecjana (284-305). Z jej postacią wiąże się legenda, według której jej kat o imieniu Teofil miał skazaną zapytać z ironią, czemu jej tak spieszno do śmierci. Kiedy ta odpowiedziała: "Bowiem idę do niebieskich ogrodów", kat powiedział kpiąco: "Gdybyś mi z twoich ogrodów niebieskich podarowała owoce i kwiaty, to uwierzyłbym". Nagle, mimo że była to zima, zjawiło się dziecko z koszykiem pełnym dorodnych jabłek i pięknych róż. Fakt ten miał stać się przyczyną nawrócenia Teofila. Dorota jest patronką m.in. młodych małżeństw, ogrodników, botaników i górników.


Ołtarz p.w. świętej Agnieszki

mieszczący się po południowej stronie nawy odznacza się może mniej dynamiczna kompozycją, ale za to bogatszym ornamentem. Podobnie jak pozostałe ołtarze ma formę edikuli z kolumienkami i powstał w pierwszej połowie XVII wieku. Data 1627 umieszczona na obrazie ze świętą Agnieszką odnosi się prawdopodobnie również i do czasu powstania całego retabulum.

 

 

Święta Agnieszka pochodziła ze starego i szanowanego rodu rzymskiego. W roku 304 lub 305 poniosła śmierć męczeńską mając zaledwie 12 lat. Agnieszka jest patronką dzieci, panien i ogrodników.

 

 

Obok użytych do dekoracji elementów ornamentu kartuszowego (w kształcie sztywnej taśmy skręconej w woluty bądź spiralę) mamy tutaj różnego rodzaju motywy kwiatowe i owocowe, główki aniołów, pilastry hermowe, nisze oraz trójwymiarowe rzeźby przedstawiające postaci świętych. I tak po obydwu  stronach obrazu ze świętą Agnieszką widnieją ustawione w niszach postaci świętych: Barbarytrzymającej w prawejręce swój atrybut – miniaturową wieżę iKatarzyny.


Święta Barbara jest jedną z najbardziej popularnych świętych. Poniosła śmierć męczeńską w Nikodemii za czasów Maksymiliana Dazy w 305 roku. Ojciec poganin więził ją w wieży aby potem własnoręcznie ściąć mieczem. Dlatego Barbara często jest ukazywana z wieżą, w której była więziona (wieża ma zwykle 3 okienka, które miały przypominać Barbarze prawdę o Trójcy Świętej), oraz z mieczem, od którego zginęła. Jako patronkę dobrej śmierci czcili świętą Barbarę przede wszystkim ci, którzy na śmierć nagłą i niespodziewaną są najwięcej narażeni: górnicy, hutnicy, marynarze, rybacy, żołnierze, kamieniarze, więźniowie itp.


Znajdującego się w drugiej kondygnacji retabulum wizerunku Matki Boskiej strzegą natomiast posągi niezidentyfikowanej świętej oraz świętej Zofii przedstawionej z malutkimi postaciami jej trzech córek: Wiarą, Nadzieją i Miłością. Na szczycie nastawy ponownie postać świętego Floriana, sportretowanego jak każe tradycja w żołnierskiej zbroi, z chorągwią i naczyniem z wodą.

 


Istnieje wiele żywotów świętej Zofii, często ze sobą sprzecznych. Motywem który powtarza się jednak w każdym z nich, jest to, że Zofia posiadała trzy córki i że wraz z nimi poniosła śmierć męczeńską za wiarę.


W części centralnej ołtarza znajduje się obraz z wizerunkiem świętej Agnieszki. Ta najmłodsza męczennica została ukazana z księgą oraz palmą – symbolem męczeństwa. U jej stóp widnieje baranek, który łączy się łacińskim brzmieniem imienia świętej: Agnes, wywodzącym się od łacińskiego słowa agnus – baranek. Do męczeństwa świętej nawiązuje obraz w predelli nastawy ołtarzowej. Wyżej umieszczono obraz z Matka Boską i nagim Dzieciątkiem stojącym na jej kolanach i tulącym się do jej policzka. Ten pełen słodyczy i swoistego wdzięku obraz jest najprawdopodobniej wzorowany na oryginale pędzla niderlandzkiego mistrza – Adriena Isenbrandta. Po odsłonięciu obrazu z postacią świętej Agnieszki naszym oczom ukazuje się figura świętego w habicie franciszkańskim trzymającego na rękach małego Jezusa.


Święty Antoni urodził się w Lizbonie w 1195 roku. Wstąpił do Kanoników Regularnych, gdzie przyjął święcenia kapłańskie. Przeniósł się do Franciszkanów i jako kaznodzieja pracował we Francji i Italii. Zmarł w Padwie 13 czerwca 1231 roku. Według podania pewnej nocy Antoniemu ukazało się Dzieciątko Jezus. Jest patronem zakonów: franciszkanów, antoninek oraz wielu bractw; Padwy, Lizbony, Padeborn, Splitu; dzieci, górników, małżeństw, narzeczonych, położnic, ubogich, podróżnych, ludzi i rzeczy zagubionych.


Ołtarz p.w. Świętej Anny Samotrzeć.

Pochodzący z 2 ćwierci XVIII wieku ołtarz zdobi obraz z przedstawieniem świętej Anny Samotrzeć. Jest to przykład bardzo popularnego motywu ikonograficznego który ukazuje świętą Annę wraz z Matką Boską i małym Jezusem. Dość prostą w formie nastawę zdobią ponadto motywy muszli i akantu oraz główki anielskie. Drewniany ołtarz został pokryty polichromią imitująca marmur.

 

Opracowano na podstawie: Karina Znamirowska,
„Kościół Św. Trójcy w Iwanowicach. Przewodnik”,
Poskwitów 2008

 
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.
Dalsze informacje Akceptuję